U wenst informatie over
Naast de klassieke pols - of schouderbreuken, zijn breuken in en rond de elleboog niet zo uitzonderlijk. Zowel een rechtstreekse val op de tip van de elleboog (olecranon), als een val op de uitgestrekte arm behoren tot de frequentste trauma-mechanismes. Naast een radiuskopfractuur (zie aandoeningen elleboog), vinden we ook nog tal van andere fracturen terug. Ongeacht het type fractuur, is de elleboog zeer gevoelig aan post-traumatische stijfheid. Dit laatste vormt dan ook een belangrijk aandachtspunt tijdens het herstel.
Breuken van de elleboog
Breuken in de elleboog worden het vaakst veroorzaakt door een val op een uitgestrekte arm of rechtstreeks op de tip van de elleboog (olecranon). Naast de klassieke radiuskopfracturen, zien we ook volgende fracturen:
- Olecranon fractuur
- Distale humerus fractuur (breuk onderste uiteinde van de humerus)
- Processus coronoïdeus fractuur
- Gecombineerde fracturen, al dan niet met ontwrichting van de elleboog
Voor een distale humerus fractuur, maakt men het onderscheid tussen een intra-articulaire en extra-articulaire fractuur. Bij deze laatste loopt de fractuurlijn niet tot in het - met kraakbeen bedekte - gewricht.
Klachtenpatroon
Bovenstaande fracturen zijn uiteraard het gevolg van een specifiek trauma. Dit wordt onmiddellijk gevolgd door zeer hevige pijn en onmogelijkheid tot het bewegen van de elleboog. Zwelling en haematoom rondom de elleboog zullen zich snel manifesteren. Wanneer het gaat om een zeer complexe breuk, kan dit de elleboog ook ‘vervormen’.
Bij zwaar trauma kan de bovenliggende huid beschadigd worden en het bot door de huid steken. We spreken dan van een open fractuur.
Wanneer de nervus ulnaris geprikkeld werd door de val, zal dit resulteren in tintelingen of voosheid in pink en ringvinger.
Diagnose
De diagnose wordt op een zeer efficiënte manier gesteld. De combinatie van een goede anamnese en klinisch onderzoek kunnen de diagnose al snel vermoeden. Bijkomende radiografieën van de elleboog zullen deze diagnose bevestigen. Bij enige twijfel dient een CT te gebeuren.
Waarom behandelen
In eerste instantie betreft het een traumatisch incident. Hierbij is de eerste opvang en adequate pijnstilling vereist. Afhankelijk van de verplaatsing en complexiteit van de breuk kan er geopteerd worden voor een conservatieve of operatieve behandeling. De keuze kan beïnvloed worden door de aanwezigheid van geassocieerde letsels. Ongeacht de soort behandeling, streven we naar een pijnloze en zo functioneel mogelijke elleboog. In een poging tot het vermijden van post-traumatische stijfheid, is een oefenstabiele montage vereist om de elleboog snel te mogen mobiliseren. Om die reden wordt er vaak gekozen om de breuk te herstellen door middel van een plaat - en/of schroefosteosynthese.
De behandelingskeuze is afhankelijk van
- Het profiel van de patiënt: leeftijd, beroep, sport, comorbiditeiten
- Verplaatsing en complexiteit van de breuk
- Geassocieerde letsels (gewrichtsbanden, andere breuken…)
Een conservatieve behandeling wordt voornamelijk toegepast bij niet-verplaatste fracturen en wanneer de medische toestand van de patiënt geen operatie toelaat. Deze behandeling bestaat uit een (langdurige) gipsimmobilisatie en werkt stijfheid in de hand.
Een oefenstabiele montage is vereist om vroegtijdige mobilisatie toe te staan. Dit kan bekomen worden door middel van plaat – en schroefosteosynthese. Een fractuur ter hoogte van het olecranon en de distale humerus, worden beide benaderd via een incisie aan de achterzijde van de elleboog. Het bot zal hersteld worden door de breuk te reduceren en te fixeren door middel van plaat en schroeven. Na de ingreep zal een drukverband of rustspalk - voor een zo kort mogelijke periode - voorzien worden. Dit om een goede wondheling toe te laten en alsnog stijfheid te voorkomen.
Door het feit dat de botstructuren net onder de huid gelegen zijn, is het na het ontzwellen van de elleboog, zeker mogelijk om de plaat te voelen onder de huid.
De operatie: samengevat
Verblijf
1 nacht
Anesthesie
Algemene verdoving
Duur operatie
Afh van de complexiteit: 30 min - 2,5u.
Wondgenezing
2 - 3 weken
Immobilisatie
Maximaal 2 weken.
Kinesitherapie
Kinesitherapie zo nodig op te starten na 2 weken
Wassen
Na 2 weken
Werkonbekwaam
bureau: 2 maanden, fysiek werk: 3 - 4 maanden
Sporten
Afhankelijk van het type letsel en type sport. Kracht ten vroegste na 3 maanden.
Autorijden
Na 6 weken
Volledig herstel
6 maanden - 1 jaar
De operatie: uitgebreide uitleg
osteosynthese van de elleboog: wat en voor wie?
Behalve de niet-verplaatste breuken, worden de meeste breuken in en rond de elleboog operatief behandeld. Dit om een oefenstabiele montage en snelle mobilisatie te bekomen. Via een incisie achteraan de elleboog, zal de breuk op zijn plaats gezet worden en tot slot gefixeerd worden door middel van plaat en/of schroeven. Naargelang de operatie techniek, zal na de ingreep een drukverband of rustspalk voorzien worden. Dit om een goede wondheling toe te laten en alsnog stijfheid te voorkomen.
Wat moet er gebeuren voor de ingreep?
Wanneer de patiënt zich presenteert op de spoedgevallendienst, zullen na advies van de orthopedist ‘van wacht’, de volgende zaken worden afgehandeld:
- Afname van preoperatieve onderzoeken
- Controle van de antistolling
- Preoperatieve vragenlijst ( allergie / medicatiefiche/voorgeschiedenis…)
Afhankelijk van wanneer de ingreep kan plaatsvinden, zal de opname geregeld worden. Behalve open fracturen, hebben breuken in en rond de elleboog geen uitgesproken graad van urgentie. Om die reden kunnen ze best ambulant, op korte termijn en onder rustige omstandigheden behandeld worden. Op spoed zal er een open gips voorzien worden.
Hoe verloopt de ingreep?
De ingreep verloopt preferentieel onder algemene verdoving en vereist naar goede gewoonte 1 overnachting (hospitalisatie). Dit om een adequaat comfort en goede pijnstilling te kunnen voorzien. In uitzonderlijke gevallen is een locoregionale verdoving mogelijk, doch gezien de lange duur van de ingreep en de positie in buikligging, zal dit niet van onze voorkeur genieten. Na afloop, zal een drukverband of rustspalk voorzien worden.
Beleid tijdens de hospitalisatie:
Een goede pijn – en wondcontrole staan centraal in de verdere nazorg tijdens uw verblijf in het ziekenhuis. Verder kan de nodige toiletzorg verricht worden.
Er zal ook een radiografie van de elleboog genomen worden, om de breuk en positie van het osteosynthese materiaal te verifiëren.
Beleid na ontslag:
Naar gelang de operatietechniek zal de patiënt ofwel een drukverband of rustspalk krijgen. Verbanden dienen altijd droog en proper te blijven. De rustspalk mag meermaals per dag even af, om de elleboog rustig te plooien en te strekken. Dit om postoperatieve stijfheid van de elleboog te voorkomen. Pijnstilling zal systematisch voorgeschreven en ingenomen worden, om een maximaal comfort en spoedig herstel te garanderen.
Kinesitherapie start onmiddellijk of na 2 weken, in functie van de ingreep.
Controle en opvolging:
Na 2 weken worden de draadjes verwijderd. De rustspalk is dan ook verleden tijd. Men zal aangemoedigd worden de elleboog met regelmaat te bewegen, zonder kracht. De arm zo functioneel mogelijk te gebruiken.
Na 6 weken gebeurt een 2e postoperatieve controle. Indien blijvende stijfheid van de elleboog kan de behandeling aangepast worden en kinesitherapie eventueel opgedreven worden.
Het onderhuids gelegen osteosynthese materiaal is vaak prominent en kan lokale hinder geven. Om die reden wordt het dan ook verwijderd, mits goede botheling en bij voorkeur pas na 1 jaar.
Revalidatie:
De revalidatie wordt sterk beïnvloed door de complexiteit van de breuk en aanwezigheid van geassocieerde letsels.
Over het algemeen kan je de elleboog progressief beginnen belasten na 6 weken. Maximale kracht is pas voorzien na 3 maanden. Hoe snel het gaat, varieert van persoon tot persoon.
Arbeidsongeschiktheid: gemiddeld 2 maanden voor bureauwerk en 3 maanden voor manueel of zwaar werk.
Eventuele complicaties:
-
Een osteosynthese van een breuk is niet vrij van complicaties. Hoe klein of groot ze ook zijn. Volgende complicaties staan in chronologische volgorde:
- Nabloeding
- Zenuwletsel
- Wondproblemen en infectie
- Stijfheid
- Het niet helen van de breuk (non-union)
- Lokale hinder van het osteosynthese materiaal
- Secundaire gewrichtsslijtage of artrose
Nog enkele tips:
Stijfheid heeft belangrijke functionele gevolgen voor de elleboog en de gehele arm. Een adequate autorevalidatie ligt aan de basis voor een succesvol herstel. Dagelijks oefenen is dan ook de boodschap.
